Ως τομή χαρακτηρίζεται το νομοσχέδιο για τα ζώα συντροφιάς, καθώς κομίζει μία νέα φιλοσοφία για τη φροντίδα των δεσποζόμενων και ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα διαχείρισης των αδέσποτων, ιδίως, των σκύλων και των γατών.
Ενώ η Ελάδα διατηρεί έναν από τους μεγαλύτερους πληθυσμούς αδέσποτων ζώων και ένα στα δύο νοικοκυριά έχουν τουλάχιστον ένα ζωό συντροφιάς, το σχέδιο νόμου, που παρουσιάζει η κυβέρνηση, εισάγει μία σειρά από καινοτομίες, με σκοπό την ενίσχυση της φιλοζωίας, αλλά και την ευζωία των ζώων.
Μερικοί από τους άξονες στους οποίους κινείται το νομοσχέδιο είναι: η ευθύνη της αυτοδιοίκησης, η θέσπιση ενός διευρυμένου εθνικού μητρώου ζώων συντροφιάς, η άμεση εξασφάλιση των αναγκαίων πόρων, ο αυστηρός έλεγχος και η λογοδοσία, η στήριξη των ευαισθητοποιημένων δυνάμεων της κοινωνίας, η ευθύνη του ιδιοκτήτη – κηδεμόνα και η νομική ασπίδα με αυστηρότερες ποινές.
«Είναι καιρός η Ελλάδα να κάνει γενναία βήματα μπροστά στην προστασία των μικρών μας φίλων: μέριμνα για τα αδέσποτα ζώα, ενίσχυση της υιοθεσίας, προστασία από κακοποίηση, διασφάλιση της ευζωίας τους. Αυτοί είναι μερικοί από τους πολλούς στόχους του νέου Ν/Σ για τα ζώα συντροφιάς», ανέφερε ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, σε ανάρτησή του στο Twitter.
Ο ρόλος των δήμων
Οι δήμοι θα παραμείνουν υπεύθυνοι για τα αδέσποτα ζώα συντροφιάς, αλλά αποκτούν πλέον τους αναγκαίους πόρους για τη διαχείρισή τους. Επίσης θα ενισχυθούν οικονομικά και υλικοτεχνικά για στειρώσεις και φιλοξενία αδέσποτων ζώων. Το υπουργείο Εσωτερικών, ως αρμόδιο για την αυτοδιοίκηση, θα αναλάβει κεντρικό ρόλο και την αρμοδιότητα για τα ζώα συντροφιάς, ώστε να επιτευχθεί καλύτερος συντονισμός. Οι οριζόντιες πολιτικές, που αφορούν τα θέματα υγείας των ζώων και την προστασία της δημόσιας υγείας από τις ζωονόσους θα παραμείνουν στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.
Υποχρέωση των δήμων θα είναι ένα πλήρες επιχειρησιακό σχέδιο για τη διαχείριση των αδέσποτων ζώων. Παράλληλα θα είναι υποχρεωμένοι να λειτουργούν ή να είναι συμβεβλημένοι με καταφύγιο που λειτουργεί νόμιμα ώστε να φιλοξενούνται εκεί τα ζώα συντροφιάς. Επίσης, θα είναι αρμόδιοι για την καταγραφή, τη σήμανση και τη στείρωση όλων των αδέσποτων ζώων που βρίσκονται στα όριά τους. Μέσω του νέου προγράμματος «Άργος» θα χρηματοδοτηθεί η παροχή του απαραίτητου εξοπλισμού (π.χ. οχήματα περισυλλογής αδέσποτων) και η κάλυψη του κόστους σήμανσης και στειρώσεων των αδέσποτων, καθώς και της δημιουργίας καταφυγίων, κτηνιατρείων, αποτεφρωτηρίων.
Παράλληλα, θα αναγνωρισθεί ο κομβικός ρόλος των Φιλοζωικών Οργανώσεων στη μέριμνα για τα αδέσποτα ζώα και θα προβλεφθεί δυνατότητα ενίσχυσής τους από τους ΟΤΑ.
Επίσης, θα δημιουργηθεί το Εθνικό Μητρώο Ζώων Συντροφιάς, στο οποίο θα καταγράφονται οι σκύλοι και οι γάτες (δεσποζόμενα και αδέσποτα) και το ιατρικό ιστορικό τους, οι φιλοζωικές οργανώσεις, τα καταφύγια, οι εκτροφείς, τα ζώα που διατίθενται για εθελοντική αιμοδοσία, καθώς και τα αδέσποτα προς υιοθεσία.
Σημειώνεται ότι η εγκατάλειψη νεογέννητων ζώων θα καταστεί κακούργημα, με απειλούμενη ποινή έως και 10 χρόνια κάθειρξη, ενώ ο πυροβολισμός, ο εκούσιος τραυματισμός με βαριά σωματική βλάβη, τα κρυοπαγήματα, η θερμοπληξία, η ηλεκτροπληξία, οι μάχες μεταξύ ζώων, η κτηνοβασία, θα αναφέρονται ρητά πλέον στον νόμο ως κακουργήματα, με την ίδια ποινή (έως 10 χρόνια).
Επιπλέον, προβλέπεται η στείρωση όλων των σκύλων και γατών, με ορίζοντα διετίας για την έναρξη της εφαρμογής του μέτρου. Το κράτος θα εξασφαλίζει τους απαραίτητους πόρους, για να διευκολύνει τη δημιουργία νέων σύγχρονων υποδομών και να εξορθολογίζει τις διαδικασίες, ώστε κανένας δήμος να μην έχει δικαιολογία για να μην εφαρμόσει μια ολοκληρωμένη πολιτική για τα ζώα συντροφιάς.
Να σημειωθεί ότι για πρώτη φορά εισάγονται δείκτες απόδοσης, οι οποίοι είναι δημόσια αναρτημένοι ώστε να υπάρχει η απαραίτητη λογοδοσία για την αποτελεσματικότητα του προγράμματος αλλά και τη διαχείριση του δημόσιου χρήματος. Επίσης, για πρώτη φορά το υπουργείο Εσωτερικών μπορεί να επιβάλλει σοβαρές (και χρηματικές) ποινές σε όσους δήμους δεν εφαρμόζουν αποτελεσματική διαχείριση των ζώων συντροφιάς.
Συνεργασία δήμων με τις φιλοζωικές
Στο πλαίσιο της φιλοσοφίας του νέου νόμου, οι φιλοζωικές οργανώσεις θα μπορούν να συνεργάζονται με τους δήμους, να σημαίνουν και να στειρώνουν αδέσποτα ζώα σε συμβεβλημένους με τον δήμο κτηνιάτρους. Εναλλακτικά (συμπεριλαμβανομένων και των φιλόζωων ιδιωτών) θα μπορούν και σε κτηνιάτρους της επιλογής τους εφόσον θέλουν να καλύψουν τα ίδια το κόστος, ακόμα και χωρίς να υπάρχει συμφωνία με τον οικείο δήμο.
Για πρώτη φορά, δίνεται στις φιλοζωικές οργανώσεις η δυνατότητα να περισυλλέγουν και να φροντίζουν αδέσποτα ζώα ως προσωρινοί ιδιοκτήτες τους, θωρακίζοντας τον ρόλο και το έργο τους. Παράλληλα μπορούν να συμμετάσχουν στην πανελλήνια πλατφόρμα υιοθεσιών, αναρτώντας αγγελίες για υιοθεσία αδέσποτων ζώων συντροφιάς.
Στείρωση και ευθύνη
Μεγάλος αριθμός αδέσποτων ζώων προέρχεται από ανεπιθύμητες γέννες δεσποζόμενων ζώων. Πλέον θα είναι υποχρέωση του ιδιοκτήτη – κηδεμόνα να μεριμνά και για τη στείρωσή του. Ειδικότερα, το νομοσχέδιο προβλέπει μια σχεδόν διετή μεταβατική περίοδο για την έναρξη της υποχρεωτικής στείρωσης και επιπλέον ένα ακόμη έτος για τις διοικητικές κυρώσεις που επιβάλλονται σε περίπτωση παράλειψης. Για πρώτη φορά οι δήμοι μπορούν να δώσουν κίνητρα για τη στείρωση, τα οποία μπορούν να είναι μείωση οικιακών δημοτικών τελών για τους συνεπείς ιδιοκτήτες ζώων αλλά και παροχή voucher για στείρωση σε ευπαθείς κοινωνικές ομάδες.
Σύγχρονα καταφύγια
Εισάγονται επιπλέον κανόνες λειτουργίας, τους οποίους πρέπει να τηρούν, τόσο τα δημοτικά, όσο και τα μη δημοτικά καταφύγια. Κάθε καταφύγιο διατηρεί, προφανώς, την υποχρέωσή του να έχει κατάλληλες εγκαταστάσεις και συμβεβλημένο κτηνίατρο, ενώ πρέπει να διαθέτει και το απαραίτητο προσωπικό για την καθαριότητα και φροντίδα των ζώων, με 14ωρη, τουλάχιστον παρουσία ημερησίως. Ορίζονται υποχρεωτικά ώρες επισκέψεων, ώστε τα καταφύγια να είναι προσβάσιμα σε όλους, όπως επίσης και η υποχρέωση τήρησης ενημερωμένης ιστοσελίδας, με όλες τις πληροφορίες για τα ζώα που φιλοξενούνται σε αυτά. Παράλληλα, το μητρώο καταφυγίων εξασφαλίζει τη διαφάνεια και τη λογοδοσία όλων (συμπεριλαμβανομένων των δήμων) όσοι λειτουργούν καταφύγια.
«Σκληρές» ποινές για την κακοποίηση
Ο φόνος και ο βασανισμός ζώου είναι ήδη σοβαρές παραβάσεις κακουργηματικού χαρακτήρα και έχουν, εκτός από ποινικές, και μεγάλες διοικητικές ποινές. Άλλωστε αυτή η κυβέρνηση έκανε κακούργημα τον φόνο και τον βασανισμό του ζώου (νόμος 4745/2020). Με το νομοσχέδιο αυτό, κακούργημα πλέον καθίσταται και η εγκατάλειψη νεογέννητου ζώου. Οι απειλούμενες ποινές για τις παραβάσεις αυτές, είναι κάθειρξη έως 10 έτη και χρηματική ποινή έως 50.000 ευρώ, ενώ παράλληλα, προβλέπεται και διοικητική κύρωση, δηλαδή πρόστιμο από 30.000 έως 50.000 ευρώ ανά ζώο και περιστατικό.
Επίσης, η κακή και η βάναυση μεταχείριση οποιουδήποτε είδους ζώου, όπως ο δραστικός περιορισμός της φυσιολογικής κίνησής του, οι μη επιτρεπτές μέθοδοι εκπαίδευσης, η μη προβλεπόμενη εργασία για το είδος του ζώου, η μη σύννομη αναπαραγωγή, ο εκούσιος τραυματισμός με απλή σωματική βλάβη, θεωρούνται κακοποίηση και τιμωρούνται, όπως και η εγκατάλειψη, με φυλάκιση από 1 έως 5 έτη και χρηματική ποινή έως 18.000 ευρώ, ενώ, παράλληλα, προβλέπεται και διοικητικό πρόστιμο ύψους 30.000 ευρώ.
Η δηλητηρίαση του ζώου (φόλες) εντάσσεται στις κακουργηματικού χαρακτήρα παραβάσεις και επιφέρει ποινή κάθειρξης έως δέκα (10) έτη και χρηματική ποινή έως 50.000 ευρώ, ενώ παράλληλα, επιφέρει και διοικητική κύρωση, δηλαδή πρόστιμο από 30.000 έως 50.000 ευρώ ανά ζώο και περιστατικό.
Όποιος έχει καταδικαστεί για κακοποίηση ζώου συντροφιάς δεν μπορεί να οριστεί ως ιδιοκτήτης ή ανάδοχος ζώου συντροφιάς για χρονικό διάστημα τουλάχιστον δέκα (10) ετών. Παράλληλα, το ίδιο χρονικό διάστημα, δεν μπορεί να απασχολείται, εθελοντικά ή με αμοιβή, σε αντικείμενο σχετικό με ζώα.
Το Εθνικό Μητρώο Ζώων
Σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, μέσω του Εθνικού Μητρώου Ζώων Συντροφιάς (ΕΜΖΣ), θα γνωρίζουμε σε πραγματικό χρόνο τον αριθμό των δεσποζόμενων και αδέσποτων ζώων συντροφιάς (σκύλων και γατών), τον αριθμό των αδέσποτων που διαχειρίζεται κάθε δήμος, τον αριθμό των ζώων προς υιοθεσία και το ιστορικό υγείας κάθε ζώου.
Στο Εθνικό Μητρώο Ζώων Συντροφιάς περιλαμβάνονται:
– Μητρώο Καταγραφής και Παρακολούθησης Ζώων Συντροφιάς. Το σύνολο των δεσποζόμενων και αδέσποτων σκύλων και γατών, μαζί με τα στοιχεία του ιδιοκτήτη – κηδεμόνα τους. Πλέον στο μητρώο θα καταγράφονται και τα ιατρικά και κλινικά δεδομένα των σκύλων και γατών ώστε αυτά να είναι άμεσα προσβάσιμα και από τον ιδιοκτήτη αλλά και από οποιονδήποτε κτηνίατρο σε όλη τη χώρα εφόσον υπάρξει ανάγκη.
– Μητρώο Φιλοζωικών Σωματείων και Οργανώσεων. Στο μητρώο αυτό καταχωρίζονται όλα τα αναγνωρισμένα και νομίμως λειτουργούντα φιλοζωικά σωματεία ώστε να υπάρχει ξεκάθαρη δημόσια εικόνα για τα φιλοζωικά σωματεία, τα στοιχεία επικοινωνίας τους και το έργο που αυτά επιτελούν σε συνεργασία με τους δήμους. Απαραίτητο στοιχείο για τη συμμετοχή στο πρόγραμμα διαχείρισης αδεσπότων και στο πρόγραμμα υιοθεσιών είναι η εγγραφή σε αυτό το μητρώο.
– Μητρώο Καταφυγίων στο οποίο εγγράφονται όλα τα νομίμως λειτουργούντα καταφύγια σκύλων και γατών της χώρας. Εκεί καταχωρίζεται η ακριβής τοποθεσία τους, τα στοιχεία επικοινωνίας, ο υπεύθυνος διαχείρισής τους, καθώς και οι ώρες επισκέψεων από το κοινό. Καταφύγια μπορούν να λειτουργούν οι δήμοι, σύνδεσμοι δήμων, τα εγγεγραμμένα στο μητρώο φιλοζωικά σωματεία και ιδιώτες φιλόζωοι.
– Μητρώο Εκτροφέων. Για πρώτη φορά γίνεται πλήρης καταγραφή των νομίμως λειτουργούντων εκτροφέων, ώστε η δημόσια αυτή πληροφορία να είναι στη διάθεση οποιουδήποτε θέλει να αγοράσει ζώο συντροφιάς από εκτροφέα, βάζοντας τέλος στο παράτυπο εμπόριο ζώων συντροφιάς.
– Πανελλήνια Πλατφόρμα Υιοθεσίας Αδέσποτων Ζώων συντροφιάς. Ίσως το πιο σημαντικό μητρώο. Σε αυτό, όποιος θέλει να υιοθετήσει ένα αδέσποτο σκύλο ή γάτα, μπορεί να επιλέξει όποιο θέλει από ένα καταφύγιο που λειτουργεί νόμιμα.
– Πλατφόρμα εθελοντική αιμοδοσίας ζώων συντροφιάς. Πάντα με βάση τις αρχές της κτηνιατρικής επιστήμης, δημιουργείται αυτό το μητρώο στο οποίο δηλώνονται οι ιδιοκτήτες ζώων συντροφιάς που εθελοντικά επιθυμούν να τα διαθέσουν για αιμοδοσία.
Το νομοσχέδιο φέρνει, επίσης, την ειδική γραμμή και εφαρμογή καταγγελιών για κακοποίηση ζώων, τη δημιουργία και λειτουργία περιφραγμένων πάρκων σκύλων από τους δήμους, ενώ προβλέπει και την ίδρυηση νεκροταφίων για τα κατοικίδια.
