Στο ρεπερτόριο του σιφνέικου γλεντιού με τα παραδοσιακά όργανα (βιολί-λαούτο), έχουν
ενσωματωθεί τραγούδια της δισκογραφίας της περιόδου από τα τέλη της δεκαετίας του 1920 μέχρι και
τις αρχές της δεκαετίας του 1960. Μεταγενέστερες περιπτώσεις είναι πιο σπάνιες. Οι τοπικοί,
εμπειρικοί συνήθως, οργανοπαίκτες έπαιρναν τα τραγούδια αυτά από τους δίσκους γραμμοφώνου και
τα προσάρμοζαν στο σιφνέικο τοπικό ιδίωμα και με την συγκεκριμένη ενορχήστρωση (βιολί-λαούτο).
Δεν αποκλείεται ο τρόπος διάδοσης στη Σίφνο να γίνονταν και με άλλο τρόπο (π.χ. από προσωπική
αλληλεπίδραση των τοπικών οργανοπαικτών με τους δημιουργούς των τραγουδιών αυτών). Με το
πέρασμα των δεκαετιών, ορισμένα από τα τραγούδια αυτά ενσωματώθηκαν πλήρως στο σιφνέικο
γλέντι. Εν τω μεταξύ, μπορεί τα τραγούδια αυτά να έκαναν την εποχή που εμφανίστηκαν μεγάλη
επιτυχία και να διαδόθηκαν πανελλήνια, αλλά με το πέρασμα του χρόνου ξεχάστηκαν στην υπόλοιπη
Ελλάδα ενώ παρέμειναν στη Σίφνο.
Με την πρόοδο του διαδικτύου και με τις πλούσιες βάσεις δεδομένων που υπάρχουν, είναι πια
εύκολο σήμερα να εντοπίσουμε την προέλευση για αρκετά από αυτά. Θα παρουσιάζουμε τέτοια
τραγούδια και σκοπούς τα οποία είναι αρκετά γνωστά στα σιφνέικα γλέντια και θα παραπέμπουμε στις
πρώτες εκτελέσεις της δισκογραφίας. Θα παραπέμπουμε και σε συνδέσμους για όποιον θέλει να ψάξει
πιο πολύ.
ΑΠΟΝΕ ΤΥΡΑΝΝΕ
Δεν χρειάζονται να γραφτούν πολλά για τον Γρηγόρη Μπιθικώτση (1922 – 2005). Απλώς,
σημειώνεται ότι ξεκίνησε την πορεία του ως λαϊκός δημιουργός, όντας ο ίδιος, εκτός από
ερμηνευτής, οργανοπαίκτης (μπουζούκι) συνθέτης και στιχουργός. Το 1955, έγραψε ένα
ζεϊμπέκικο, σε στίχους του Δημ. Γκούτη, με τίτλο «Άπονε τύραννε» (εναλλακτικά «Μου
κατέστρεψες τη ζήση»). Το τραγούδι αυτό ηχογραφήθηκε το 1955 σε τρεις εκτελέσεις.
Ηχογραφήθηκε με τον Μπιθικώτση και την Ρένα Ντάλλια στην Ελλάδα, και με τη Ρένα Ντάλλια
και τον Γιάννη Τατασόπουλο στο μπουζούκι, στην Αμερική. Εδώ παραθέτουμε μια τρίτη
εκτέλεση, που έγινε επίσης στην Αμερική, με ερμηνευτές τον Σταύρο Τζουανάκο και τη Μαρίκα
Νίνου:
Σε εκπομπή του Γιώργου Παπαστεφάνου το 1976 στην κρατική τηλεόραση, ο Γρηγόρης
Μπιθικώτσης θυμήθηκε το τραγούδι αυτό:
Στη Σίφνο, στο γλέντι με τα τοπικά όργανα, το βιολί αναπαράγει τη μελωδία του
τραγουδιστικού μέρους. Το λαούτο, όπως και σε άλλα ζεϊμπέκικα που ενσωματώθηκαν στο
Σιφνέικο γλέντι, δεν ακολουθεί τον χαρακτηριστικό ρυθμό (συνοπτικά, 9/8).
Εκτός από τις στροφές με τις οποίες φωνογραφήθηκε το τραγούδι, στο Σιφνέικο γλέντι λέγονται
ακόμη οι στίχοι:
«στάλα στάλα με ποτίζεις δηλητήριο/ σκότωσε με να τελειώσει το μαρτύριο»
Οι στίχοι αυτοί είναι από άλλο τραγούδι της ρεμπέτικης/λαϊκής δισκογραφίας της περιόδου.
Είναι από το «Βύθισέ μου το μαχαίρι» του Γ. Κλουβάτου που ερμήνευσε ο Στέλιος Καζαντζίδης
σε ηχογράφηση το 1953. Ο Σιφνιός, ενδεχομένως, είχε υπόψη του το «Βύθισέ μου το μαχαίρι».
Θα διαπίστωσε ότι το μέτρο των συγκεκριμένων στίχων ταιριάζει με αυτό του «άπονε
τύραννε», ενώ, θεματολογικά, κινείται στο ίδιο ύφος. Έτσι, στα γλέντια, πρόσθεσε τους στίχους
αυτούς στο «άπονε τύραννε» και με τις δεκαετίες αποκρυσταλλώθηκε η Σιφνέικη εκδοχή. Το
ανακάτεμα στίχων από διαφορετικά τραγούδια υπάρχει και σε άλλες περιπτώσεις στο Σιφνέικο
γλέντι. Από την άλλη, το «Βύθισέ μου το μαχαίρι» δεν ενσωματώθηκε στη Σίφνο.
Πηγές: Ελληνική Wikipedia, ιστότοπος rebetiko.sealabs.net
Παρόλο που τα τραγούδια αυτά δεν προέρχονται από τη Σίφνο, ο τρόπος που διαμορφώθηκαν
από τους τοπικούς οργανοπαίκτες και τον κόσμο και το ύφος που αποκρυσταλλώθηκε τα καθιστά
αναπόσπαστο μέρος της Σιφνέικης παράδοσης. Εάν θέλετε να δείτε πώς διαμορφώθηκαν, πάρτε τα
βιολιά και ζητήστε να σας τα παίξουν.
Άλλες αναρτήσεις μας:
1. «Εκατό χιλιάδες λίρες»
2. «Η σκληρή καρδιά σου»