Η Σαλαμίνα είναι ένας τόπος μαγικός.
Είναι ένα νησί που βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής από το Πέραμα και συνδέεται με τακτική συγκοινωνία με την στεριά.
Η Σαλαμίνα έχει υποστεί κακοποίηση σε μεγάλο βαθμό στην βόρεια πλευρά με τα αναρίθμητα Ναυπηγεία που λειτουργούν.
Χώροι ιστορικής μνήμης γειτνιάζουν με χώρους όπου πλοία συντηρούνται ή ναυπηγούνται.
Η Σαλαμίνα έχει δύο πρόσωπα ολότελα διαφορετικά μεταξύ τους.
Μία από τις πιο όμορφες περιοχές της είναι η Φανερωμένη όπου βρίσκεται και το υπέροχο Μοναστήρι της Παναγίας της Φανερωμένης.
Στην ίδια περιοχή συναντάμε και το σπίτι όπου έζησε αρκετά χρόνια προς το τέλος της ζωής του ο μεγάλος ποιητής Άγγελος Σικελιανός.
Να θυμίσουμε πως ο Άγγελος Σικελιανός υπήρξε πολύ στενός φίλος με τον Νίκο Καζαντζάκη.
Οι δύο τους επισκέφτηκαν προπολεμικά την Σίφνο και διέμειναν για αρκετές ημέρες στο Μοναστήρι της Παναγίας του Βουνού.
Το 1933 ο Άγγελος Σικελιανός ήρθε για πρώτη φορά στην περιοχή της Φανερωμένης και μαγεύτηκε από το τοπίο.
Το πευκοδάσος έσμιγε αρμονικά με την θάλασσα με τον Κόλπο της Ελευσίνας να απλώνεται μπροστά σαν ένα μοναδικό φυσικό σκηνικό.
Το σπίτι αυτό χρησιμοποιούνταν ως λεμβαρχείο από την Μονή της Φανερωμένης.
Ο μεγάλος Ποιητής έζησε σε αυτό το σπίτι από το 1938 έως το 1949 και έγραψε σπουδαία έργα.
Το 1951 έφυγε από το σπίτι και η λήθη κάλυψε τα πάντα.
Ο Δήμος Σαλαμίνας προχώρησε σε εργασίες αποκατάστασης και ανάδειξης του σπιτιού από το 2003 έως το 2006 και σήμερα το σπίτι είναι επισκέψιμο για το κοινό.
Στο σπίτι εκτίθενται αρκετά προσωπικά αντικείμενα του μεγάλου ποιητή, όπως έπιπλα, φωτογραφίες, επιστολές, καθώς και άλλα αντικείμενα του ζευγαριού.
Στο ίδιο σημείο βρίσκεται και το περίφημο Μοναστήρι της Παναγίας Φανερωμένης.
Στην ιστοσελίδα του Δήμου Σαλαμίνας διαβάζουμε για την Μονή:
https://www.salamina.gr
Στον χώρο αυτόν υπήρχε αρχαίος ναός αφιερωμένος στην Σκυράδα Αθηνά. Πάνω στα ερείπια του αρχαίου ναού φτιάχτηκε ο πρώτος χριστιανικός ναός τον 13ο αιώνα, ο οποίος καταστράφηκε.
Έτσι το 1670 έγινε ανοικοδόμηση του ερειπωμένου ναού από τον Λάμπρο Κανέλλο από τα Μέγαρα, που οραματίστηκε την Παναγία, η οποία τον προέτρεψε να έρθει στο νησί για αυτό τον σκοπό. Ο Λάμπρος Κανέλλος πήγε στο Μεγάλο Πεύκο και σύμφωνα με την παράδοση πέρασε την θάλασσα πατώντας στην κάπα του. Όταν έφτασε στο νησί, μετά από έρευνα στα ερείπια του ναού βρήκε την εικόνα της Παναγίας και ξεκίνησε την ανοικοδόμηση του. Στην νέα Μονή εδόθη το όνομα «Φανερωμένη» ή «Νεοφανείσα». Έτσι ο άνθρωπος αυτός στη συνέχεια μόνασε και ανέλαβε την ηγουμενία της με το όνομα Λαυρέντιος. Μετά από μακρά και ευδόκιμη ηγουμενία και με μεγάλες και σημαντικές υπηρεσίες στο Έθνος, αποχώρησε από τη Μονή και ασκήτεψε σε ένα μικρό και ταπεινό κελί, φτιαγμένο σε απόκρημνο και δυσπρόσιτο ύψωμα του παρακείμενου όρους.
Ο Όσιος Λαυρέντιος στις 9 Μαρτίου του 1707 εξεδήμησε προς Κύριον.
Στη νότια πλευρά του καθολικού βρίσκεται ο Ναός του Αγίου Νικολάου όπου είναι τοποθετημένη η Αγία Κάρα του Οσίου Λαυρεντίου. Δίπλα στην κάρα και σε μαρμάρινο προσκυνητάρι βρίσκεται η εικόνα της «Νεοφανείσης». Επίσης μπροστά στην ωραία πύλη υπάρχει ο Τάφος του Οσίου. Ως μουσείο χρησιμοποιείται ο Ναός των Αγίων Αποστόλων ο οποίος ανιδρύθηκε το 1661.
Στον αύλειο χώρο της Μονής υπάρχει ο τάφος του οπλαρχηγού και Φρουράρχου της Ακροπόλεως, Ιωάννη Γκούρα που σκοτώθηκε από τις επιθέσεις των Τούρκων, προς κατάληψη αυτής, και ο τάφος του Μητροπολίτη Αττικής Μεγαρίδος και Σαλαμίνας, Ιακώβου Βαβανάτσου.
Αξιόλογη ήταν η εθνική δράση της Μονής στα χρόνια της Τουρκοκρατίας και κατά την Επανάσταση του 1821. Ο ηγούμενος της Γρηγόριος Χατζηθανασίου – Κανέλλος, ήταν μέλος της Φιλικής Εταιρείας και συνετέλεσε ώστε η Σαλαμίνα να βοηθήσει στον ιερό αγώνα για την ελευθερία και οδήγησε ο ίδιος τους οπλοφόρους στην πολιορκία της Ακροκορίνθου. Επίσης κατέστησε τη Σαλαμίνα το 1826 κέντρο Διοικήσεως και στρατόπεδο.
Ήταν κέντρο κατηχήσεως στον Εθνικό Αγώνα, αποθήκη πυρομαχικών και ασφαλές καταφύγιο πολεμιστών. Περιέθαλπε και συντηρούσε τους γέροντες και τα γυναικόπαιδα που είχαν καταφύγει στη Σαλαμίνα και στη Μονή.
Εδώ μεταφέρονταν πληγωμένοι αγωνιστές για περίθαλψη και θεραπεία. Χαρακτηριστικοί είναι οι παρακάτω στίχοι που εκφράζουν την επιθυμία του Γεωργίου Καραϊσκάκη να μεταφερθεί στη Φανερωμένη για να βρει περίθαλψη και θεραπεία:
«Εγώ κι αν ελαβώθηκα, συντρόφοι, μη λυπάστε,
πάω ταχύ στην Κούλουρη, μεσ’ στη Φανερωμένη,
πούν’ οι βασιλικοί γιατροί να γιάνουν την πληγή μου,
και να κρεμάσω τ’ άρματα επάνω στ’ Άγιο Βήμα,
κι ως τα διαβάσει ο λειτουργός θε να τα βάλω νάρθω.»
Οι οπλαρχηγοί του αγώνα οχυρώνοντας το ακροτήριο Βούδουρο στα Μέγαρα και άλλες επίκαιρες θέσεις, κατέστησαν τη Μονή απροσπέλαστη στους εχθρούς και ποτέ δεν κυριεύτηκε απ’ τους Τούρκους. Χαρακτηριστικά είναι τα λόγια που βάζει στο στόμα του Κιουταχή η δημοτική μας ποίηση:
« Χωριά και κάμποι και βουνά κι όλα τα μοναστήρια εδιάβηκα ,
τα πάτησα και τάκαμα όλα στάχτη,
μα η Παναγιά της Κούλουρης, το Μέγα Μοναστήρι ,
οπούχει εξήντα σήμαντρα κι είκοσι τρεις καμπάνες ,
με δεσποτάδες , ιερείς , με ψάλτες ενενήντα ,
στέκεται και με πολεμά , δεν μ’ αφήνει να την πάρω.
Δεκάξι φόρμους έκανα κι εικοσιεννιά γιουρούσια
μα η φωτιά της μ’ έκαψε , φεύγω και την αφήνω.»
Το 1878, λόγω του Ρωσοτουρκικού πολέμου και για λόγους ασφαλείας, ο Πολεμικός Ναύσταθμος εγκαταστάθηκε στον όρμο της Φανερωμένης και λίγα χρόνια μετά, το 1881, μεταφέρθηκε στη σημερινή του θέση.
Το Μοναστήρι της Παναγίας Φανερωμένης γιορτάζει: 23 Αυγούστου οπότε γίνεται μεγάλο πανηγύρι.
Δείτε το βίντεο:
