Του Υποπτέραρχου (Ι) ε.α. Ιωάννη Βαμβάκου. Κυβερνήτη ελικοπτέρων έρευνας – διάσωσης ΑΒ-205 και AS-332 (Super Puma), τ. διοικητή 358 Μοίρας Έρευνας Διάσωσης, υποδιοικητή 112 ΠΜ, διοικητή ΕΚΣΕΔ/ΑΤ, διευθυντή Α΄Κλάδου Διοίκησης Αεροπορικής Υποστήριξης.
Η παροχή σύγχρονων, αξιόπιστων και πλήρως αποτελεσματικών υπηρεσιών Yγείας, συνιστά βασική υποχρέωση κάθε κράτους και συνδέεται άμεσα με την καθημερινότητα, την ασφαλή διαβίωση και την ευημερία του κοινωνικού συνόλου, που κατοικεί μόνιμα, ή βρίσκεται σε αυτό. Στο πλαίσιο αυτό, η απρόσκοπτη, έγκαιρη και ασφαλής εκτέλεση αεροδιακομιδών, καθόλη τη διάρκεια του 24ωρου, αποτελεί σημαντική παράμετρο στη εύρυθμη και συνολική λειτουργία του συστήματος υγείας. Η χώρα μας, έχει μια ξεχωριστή, μοναδική και συνάμα υπέροχη ιδιαιτερότητα, που αφορά στην ύπαρξη μεγάλου αριθμού νησιών, μεγάλων και μικρών, σε αξιοσημείωτη απόσταση από την Αθήνα και τα άλλα μεγάλα αστικά κέντρα, στο Αιγαίο και το Ιόνιο, τα οποία κατοικούνται μόνιμα καθόλη τη διάρκεια του χρόνου, ενώ το καλοκαίρι υποδέχονται χιλιάδες τουρίστες από κάθε μεριά της γης.
Ένα συνηθισμένο περιστατικό
Τέλη Ιουλίου, Πάρος, γραφικό νησί στις κεντρικές Κυκλάδες, με πολλούς τουρίστες, έντονη νυκτερινή ζωή και όμορφες παραλίες. Ώρα 22:35. Ένα μηχανάκι στο οποίο επέβαινε ζευγάρι νέων, από χώρα της Βόρειας Ευρώπης, βγαίνει από το δρόμο που οδηγεί στην πρωτεύουσα του νησιού, τη Νάουσα, και χτυπά σε δέντρο. Οι αναβάτες εκτοξεύονται και αφού κατρακυλούν σε χώμα, πέφτουν σε βράχους, σε μικρή απόσταση από το δρόμο. Διερχόμενος οδηγός που είδε το συμβάν, σταματά και σπεύδει να βοηθήσει. Βλέπει τον οδηγό αναίσθητο και τη συνεπιβάτιδα σε κατάσταση σοκ. Αμέσως ειδοποιεί το Κέντρο Υγείας του νησιού, τονίζοντας τη δριμύτητα του τροχαίου. Ασθενοφόρο από το κέντρο Υγείας, που βρίσκεται στην Παροικιά, ξεκινά άμεσα και σε 25 λεπτά βρίσκεται στο χώρο του συμβάντος. Οι διασώστες προβαίνουν στην τοποθέτηση των τραυματιών σε φορεία, αντιλαμβάνονται τον κίνδυνο για τη ζωή τους και επιστρέφουν όσο μπορούν πιο γρήγορα στο κέντρο Υγείας, ειδοποιώντας τηλεφωνικά τους γιατρούς.
Ώρα 00:10. Οι τραυματίες εισέρχονται στο κέντρο Υγείας, όπου οι δυο γιατροί αντιλαμβάνονται τη σοβαρότητα της κατάστασης, καθώς ο οδηγός, νέος περίπου 25 ετών, ο οποίος δεν φορούσε κράνος έχει υποστεί σοβαρές κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις και κατάγματα σε πλευρά, ενώ η συνεπιβάτης, η οποία ευτυχώς φορούσε κράνος έχει εσωτερική αιμορραγία, συντριπτικό κάταγμα κνήμης και εκτεταμένες εκδορές στο σώμα της. Εκτελούν τις προβλεπόμενες ενέργειες για σταθεροποίησή τους και αποφασίζεται άμεσα, η αποστολή αιτήματος αεροδιακομιδής, καθώς η μεταφορά τους με πλωτό μέσο στη Σύρο κρίνεται ανέφικτη λόγω ισχυρού ανέμου αλλά και της κατάστασης των πασχόντων. Στις 00:40, συνομιλούν με το κέντρο αεροδιακομιδών στην Αεροπορική Βάση Ελευσίνας και τονίζοντας το σοβαρό κίνδυνο που διατρέχει η ζωή των τραυματιών, αιτούνται αεροδιακομιδή άμεσα.
Αυτή θα πρέπει να γίνει με ελικόπτερο, διότι στο αεροδρόμιο του νησιού δεν μπορούν να προσγειωθούν αεροπλάνα κατά τη διάρκεια της νύκτας. Δυστυχώς, στο αεροδρόμιο της Σύρου, Βάση Υποστήριξης Αεροδιακομιδών του ΕΚΑΒ, δεν υπάρχει διαθέσιμο ελικόπτερο. Το NH-90 του Στρατού Ξηράς, που εκτελεί κανονικά υπηρεσία εκεί, βρίσκεται στα Μέγαρα για συντήρηση. Το μοναδικό εν ενεργεία A-109 Trekker, δωρεά του ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος που εδρεύει στην 112ΠΜ στην Ελευσίνα, εκτελεί ήδη αεροδιακομιδή σε άλλο νησί. Ο χρόνος πιέζει. Η μόνη λύση είναι η χρησιμοποίηση του Super Puma της Πολεμικής Αεροπορίας, που εδρεύει στη Χίο. Στις 00:55 δίνεται εντολή στο Super Puma, με τη σύμφωνη γνώμη του ΓΕΑ και του ΕΚΣΕΔ (Ενιαίο Κέντρο Συντονισμού Έρευνας & Διάσωσης), καθώς πρωτεύουσα αποστολή του συγκεκριμένου ελικοπτέρου, είναι η εκτέλεση αποστολών έρευνας – διάσωσης. Οπότε θα πρέπει να εκτελέσει την αεροδιακομιδή, έχοντας πάντα υπόψη ότι αν παραστεί ταυτόχρονη απαίτηση έρευνας διάσωσης, θα πρέπει να την σταματήσει! Είναι μια κατάσταση, την οποία απεύχονται όλα τα πληρώματα των ελικοπτέρων. Ευτυχώς συμβαίνει σπανιότατα.
Το Super Puma, απογειώνεται από τη Χίο στις 01:17, όσο πιο γρήγορα δύναται το πλήρωμα και στις 02:05 προσγειώνεται στο αεροδρόμιο της Σύρου, όπου δεν σβήνει. Οι γιατροί του ΕΚΑΒ επιβιβάζονται τάχιστα, το ελικόπτερο απογειώνεται στις 02:22 και στις 02:40 προσγειώνεται στο αεροδρόμιο της Πάρου. Οι γιατροί του κέντρου Υγείας, στο μεταξύ έχουν σταθεροποιήσει τους τραυματίες και περιμένουν στο αεροδρόμιο, εντός του ασθενοφόρου. Ο νεαρός είναι σε κωματώδη κατάσταση, ενώ η κοπέλα υποφέρει και βρίσκεται ακόμα σε κατάσταση σοκ. Ο χρόνος κυλά αμείλικτα και η αγωνία όλων κορυφώνεται. Θα εκτελεσθεί έγκαιρα η αεροδιακομιδή; Θα σωθούν οι νέοι; Στις 03:14, το ελικόπτερο απογειώνεται και πάση δυνάμει κατευθύνεται στην 112ΠΜ, στην Ελευσίνα. Τα μελτέμια δεν έχουν κοπάσει και ο βορειοανατολικός άνεμος των 30-35 μιλίων μειώνει την ταχύτητα του ελικοπτέρου, ενώ προκαλεί και μέτριες αναταράξεις, καθώς πετούν κοντά στα νησιά, ανεβαίνοντας προς την Αττική. Η αγωνία των γιατρών έντονη. Το πλήρωμα του ελικοπτέρου πετά το εναέριο μέσο, όσο πιο γρήγορα μπορεί.
Στις 04:06, το Super Puma προσγειώνεται στην 112ΠΜ, τροχοδρομεί με ασφάλεια αλλά και όσο πιο γρήγορα του επιτρέπουν οι κανόνες κυκλοφορίας και στις 04:12 σβήνει στην πίστα, όπου περιμένουν δυο ασθενοφόρα. Οι τραυματίες είναι σε πολύ άσχημη κατάσταση, ιδίως ο νεαρός. Στις 04:55, φθάνουν στο νοσοκομείο «Αττικόν» που εφημερεύει και μεταφέρονται άμεσα στο χειρουργείο. Σώθηκαν! Το σύστημα λειτούργησε έγκαιρα, υποδειγματικά και με ασφάλεια πτήσεων, με δεδομένη την απουσία του ελικοπτέρου της Σύρου.
Αρχές Σεπτεμβρίου, μια ευχαριστήρια επιστολή από τους γονείς των δυο νέων, από τη χώρα της Βόρειας Ευρώπης, φθάνει στο γραφείο του υφυπουργού Υγείας. Με έντονα συναισθήματα ευγνωμοσύνης και συγκίνησης, οι γονείς ευχαριστούν όλους όσους συνέβαλαν στη σωτηρία της ζωής των παιδιών τους. Για αυτούς ήταν μια περιπέτεια ζωής. Για τους γιατρούς του νησιού, τα πληρώματα των ασθενοφόρων, τους γιατρούς του ΕΚΑΒ και τα πληρώματα των ελικοπτέρων, ήταν η καθημερινότητά τους, μια ακόμα συνηθισμένη πτήση, από τις εκατοντάδες που εκτελούν κάθε χρόνο, σώζοντας ανθρώπινες ζωές σε κάθε σημείο της Ελληνικής Επικράτειας.
Ιστορικό αεροδιακομιδών
Κατά την χρονική περίοδο από το 1954 μέχρι και το 1983, οι αεροδιακομιδές πραγματοποιούνταν με μέριμνα φορέων όπως ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός και το Ίδρυμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων, με την χρήση ελικοπτέρων της Ολυμπιακής Αεροπλοΐας (Ο.Α.), καθώς και των Ενόπλων Δυνάμεων (Ε.Δ.).
Από ιδρύσεώς του το 1985, το Εθνικό Κέντρο Άμεσης Βοήθειας, αναλαμβάνει την ευθύνη της οργάνωσης και διεξαγωγής των αεροδιακομιδών, στο γενικότερο πλαίσιο του Εθνικού Συστήματος Υγείας, με διατιθέμενα ιπτάμενα μέσα της Ο.Α. και των Ε.Δ., κυρίως τα ελικόπτερα ΑΒ-205 και τα αεροσκάφη C-130 της ΠΑ. Κατά τη διετία 1991-1992, έγινε προσπάθεια αναβάθμισης των αεροδιακομιδών με διάθεση στο ΕΚΑΒ ενός επιβατικού αεροσκάφους Dornier – 228, 19 θέσεων με μη συμπιεζόμενη καμπίνα, από την Ο.Α. σε 24ωρη ετοιμότητα, καθώς και με 2 ελικόπτερα τροποποιημένα στο μέτρο του δυνατού ως ασθενοφόρα, σε ετοιμότητα ημέρας.
Το 1994, ιδρύθηκε το Γραφείο Αεροδιακομιδών του ΕΚΑΒ, με έδρα το Δυτικό Αεροδρόμιο του Ελληνικού και στελεχώθηκε με Ιπτάμενους Ιατρούς και Διασώστες.
Το 1999, αποκτήθηκαν από το ΕΚΑΒ 5 ελικόπτερα Augusta A-109 Power, τα οποία λειτούργησαν υπό την εταιρεία Helitalia, με έδρα το Αεροδρόμιο Ελληνικού και προωθημένες βάσεις σε Ρόδο και Λέσβο. Μετά τα τρία θανατηφόρα ατυχήματα της Helitalia (Σούνιο 14 Ιανουαρίου 2001, Ανάφη 16 Ιουλίου 2002, Ικαρία 11 Φεβρουαρίου 2003), τον Μάρτιο 2003, κατόπιν Διυπουργικής απόφασης, η ΠΑ παρέλαβε τα τρία εναπομείναντα ελικόπτερα Α-109 Power (είχε προστεθεί ένα προς αναπλήρωση απώλειας), τα ενέταξε στην 358 Μοίρα Έρευνα Διάσωσης και ανέλαβε εξολοκλήρου την εκτέλεση αεροδιακομιδών με αυτά, καθώς και τη συντήρησή τους.
Το 2005, σχηματίσθηκε το αυτόνομο Σμήνος Ελικοπτέρων Αμέσου Βοηθείας (ΣΕΑΒ), το οποίο το 2011 επανεντάχθηκε στην 358 Μοίρα Έρευνα Διάσωσης. Τα εν λόγω ελικόπτερα επιχειρούσαν έως τον Ιούλιο 2015, οπότε παροπλίσθηκαν λόγω απαιτήσεων εκτεταμένης συντήρησης. Έκτοτε παραμένουν σε κατάσταση «μακράς αποθήκευσης», σε εξωτερικό χώρο τις 112 ΠΜ (τα δυο) και της ΕΑΒ (το τρίτο).
Από τον Οκτώβριο 2000, το κύριο έργο της εκτέλεσης αεροδιακομιδών από ελικοδρόμια, ημέρα και νύκτα έχουν αναλάβει τα ελικόπτερα AS-332 Super Puma της ΠΑ, τα οποία έχουν ως κύρια αποστολή την εκτέλεση επιχειρήσεων έρευνας – διάσωσης. Η αξιοποίησή τους, αποτέλεσε μεγάλη καινοτομία, καθώς δόθηκε επιτέλους η δυνατότητα εκτέλεσης αεροδιακομιδών επ’ ωφελεία του ΕΚΑΒ καθόλη τη διάρκεια του 24ωρου, με αντίξοες καιρικές συνθήκες, απαγορευτικές για άλλους τύπους ελικοπτέρων και σε όλα τα ελικοδρόμια των νησιών.
Το 2003, έλαβαν χώρα κάποιες αρχικές ενέργειες για τη δημιουργία Φορέα, ο οποίος εκτός των άλλων τομέων κοινής ωφελείας (π.χ. αεροπυρόσβεση), θα είχε υπό τον έλεγχό του τα ελικόπτερα για τις αεροδιακομιδές και τις έκτακτες ανάγκες του ΕΚΑΒ, του Λιμενικού, της Ολυμπιακής Αεροπλοΐας, της ΕΛ.ΑΣ., καθώς και όσα θα κρινόταν απαραίτητο από τις Ένοπλες Δυνάμεις. Τη διοικητική ευθύνη (εκπαίδευση, συντήρηση, ετοιμότητα κ.λπ.) θα αναλάμβανε η Πολεμική Αεροπορία μέσω της Μονάδας 359 ΜΑΕΔΥ, που θα μετεξελισσόταν σε Διοίκηση Αεροπορικών Υπηρεσιών Κοινής Ωφέλειας (αρχικά ΔΑΥΚΩ, εν συνεχεία «ΦΑΥΚΩ», ως Φορέας). Οι ενέργειες αυτές δεν τελεσφόρησαν.
Το 2004, η έλευση των αεροσκαφών C-27 Spartan, και η ακόλουθη επιχειρησιακή αξιοποίησή τους, έδωσε ένα ακόμα σημαντικό πλεονέκτημα στην επίλυση του δύσκολου προβλήματος των αεροδιακομιδών, καθώς τα συγκεκριμένα αεροσκάφη αποδείχτηκαν ιδανικά για την εκτέλεση τους από τα περισσότερα αεροδρόμια των νησιών της χώρας μας, περιοριζόμενα ωστόσο από την κατά καιρούς πολύ χαμηλή διαθεσιμότητά τους. Συνεπώς, έως σήμερα, οι αεροδιακομιδές εκτελούνται με μέσα των ΕΔ (κυρίως της ΠΑ και δευτερευόντως του ΣΞ), με αξιοποίηση κατά τη διάρκεια ορισμένων σύντομων περιόδων, ελικοπτέρων του ΠΣ και αεροσκάφους Q-400 της Aegean.
Το 2021 παρελήφθησαν δυο αεροσκάφη Beechcraft King Air 350 (Απρίλιος) και δυο ελικόπτερα A-109 Trekker (Μάρτιος), δωρεάς του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος. Τα μέσα, ιδιοκτησίας yπουργείου Υγείας, αξιοποιούνται από την ΠΑ και από το θέρος του 2021 τα αεροπλάνα και το φθινόπωρο του ιδίου έτους τα ελικόπτερα, έχουν εκτελέσει μεγάλο μέρος των διατασσομένων αποστολών αεροδιακομιδών, ως πρωτεύοντα μέσα στα οποία ανατίθενται οι αεροδιακομιδές.
Αεροδιακομιδές, εθνική απαίτηση κοινωνικής προσφοράς
Οι απαιτήσεις αεροδιακομιδών στη xώρα μας, είναι πολλές και ποικίλες, καθώς οι κάτοικοι των νησιών, Έλληνες και αλλοδαποί, αλλά και οι τουρίστες θα πρέπει να εξυπηρετούνται άμεσα και με ασφάλεια, σε οποιαδήποτε περίπτωση, μέρα και νύκτα, ακόμα και με κακές ή οριακές καιρικές συνθήκες, διασφαλίζοντας αίσθημα ευθύνης και σιγουριάς. Το θέμα της απρόσκοπτης εκτέλεσης αεροδιακομιδών, με ασφάλεια, συνέπεια και ταχύτητα, άπτεται της σημασίας της διατήρησης, αλλά και της σωτηρίας της ανθρώπινης ζωής, επηρεάζει την καθημερινότητα των πολιτών, Ελλήνων και αλλοδαπών, καθώς και την οικονομία μας σε διάφορα πεδία και τομείς.
Παράλληλα, αποτελεί σοβαρό θέμα εθνικής πολιτικής, καθώς η μεγάλη απόσταση ορισμένων μικρών νησιών, κυρίως στα Δωδεκάνησα, από μεγάλα νησιά που διαθέτουν νοσοκομεία, σε συνδυασμό με τη γειτνίασή τους με άλλη χώρα, είναι πιθανό, να δημιουργήσει σε τουρίστες αλλά ακόμα και σε νησιώτες τη σκέψη μεταφοράς ασθενών σε γειτονική χώρα, σε περίπτωση ανάγκης. Οι Έλληνες νησιώτες, όπως και οι τουρίστες που κατακλύζουν τα Ελληνικά νησιά, επιθυμούν και απαιτούν να λάβουν άμεση και αποτελεσματική νοσοκομειακή περίθαλψη, εκτιμώντας ότι η χώρα μας δύναται να καλύψει τις απαιτήσεις που εγείρονται στην επικράτειά της.
Οι αποστολές αεροδιακομιδών είναι επιχειρήσεις που δεν επιδέχονται καθυστερήσεων, σφαλμάτων και αβλεψιών, καθώς αφορούν στο αγαθό της «διατήρησης/σωτηρίας της ανθρώπινης ζωής». Αν και πολλές φορές εμφανίζονται να έχουν κοινά στοιχεία μεταξύ τους, κατά βάση είναι κάθε φορά μοναδικές και πολύπλοκες, καθώς διαφοροποιούνται πολλές παράμετροι όπως καιρικές συνθήκες, ώρα, αεροδρόμιο ή ελικοδρόμιο προορισμού, τύπος και σοβαρότητα περιστατικού. Υπό αυτό το πρίσμα, αποτελούν «μονόδρομο», όπως και οι αποστολές έρευνας – διάσωσης, αλλά και πυρόσβεσης και δεν δύναται να συγκριθούν με άλλες κατηγορίες εναερίων αποστολών (αναχαιτίσεις, προσβολές στόχων, εκπαίδευση κ.τ.λ.) για τις οποίες διατίθεται συνήθως επαρκής χρόνος σχεδίασης και ελέγχου στοιχείων και οι οποίες δύναται να επαναληφθούν σε μέλλοντα χρόνο.
Η ποικιλία των περιστατικών αεροδιακομιδών είναι μεγάλη και καλύπτει όλο το φάσμα των ιατρικών περιστατικών και των ηλικιακών ομάδων. Από κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, κατάγματα, εγκεφαλικά, εμφράγματα, εσωτερικές αιμορραγίες, έως επιτόκους, κυήσεις, σοβαρά προβλήματα σε νεογνά και μικρά παιδιά. Το σύστημα των αεροδιακομιδών επιβαρύνθηκε σημαντικά κατά την έξαρση της πανδημίας COVID-19, καθώς τα εναέρια μέσα θα έπρεπε να είναι εφοδιασμένα με ειδικές κάψουλες, οι οποίες όμως απαιτούσαν ειδικούς χειρισμούς και δεν χωρούσαν σε όλα τα εναέρια. Το πρόβλημα αντιμετωπίστηκε χάρις στις άοκνες προσπάθειες γιατρών και ιπταμένων, οι οποίοι υπερέβαλαν εαυτούς.
Επίσης, θα πρέπει να αναφερθεί ότι αρκετές φορές είχαμε γεννήσεις νεογνών εντός των εναερίων μέσων, γεγονός που είχε εκτός της συγκινησιακής φόρτισης για όλους, εγκύους, συγγενείς, πληρώματα, εξόχως θετικό αντίκτυπο στις τοπικές κοινωνίες, οι οποίες ένιωσαν το μέγεθος της κοινωνικής προσφοράς των αεροδιακομιδών. Σημειώνεται περιστατικό κατά το οποίο, ελικόπτερο Super Puma της Πολεμικής Αεροπορίας, πρωινές ώρες, μαζί με 33χρονη έγκυο, γιατρό και μαία, απογειώθηκε από τη Σίφνο με κατεύθυνση την Ελευσίνα, όμως κατά τη διάρκεια της διαδρομής άλλαξε προορισμό και κατευθύνθηκε προς το πλησιέστερο νοσοκομείο που βρισκόταν στη Σύρο. Και αυτό γιατί, πετώντας 8 ναυτικά μίλια νότια του νησιού και σε ύψος 2.000 ποδιών, γεννήθηκε αγοράκι που έχαιρε άκρας υγείας. Χαρακτηριστική είναι η αναφορά του κυβερνήτη προς τον Πύργο Ελέγχου της Σύρου, όπου ανέφερε αρχικά POB (persons on board/επιβαίνοντες) 7, και το διόρθωσε αμέσως μετά, χαριτολογώντας και αναφέροντας POB 8, τονίζοντας τη γέννηση του βρέφους εντός του ελικοπτέρου.
Βασικά στατιστικά αεροδιακομιδών
Για να αποτυπώσουμε το πλήθος των απαιτήσεων από τα νησιά, ανατρέχοντας σε επίσημα στοιχεία από τις ιστοσελίδες του ΓΕΕΘΑ και του ΓΕΑ, αλλά και με βάση δεδομένα του ΕΚΑΒ, κατά τα έτη 2019 – 2023, διαπιστώνουμε ότι εκτελέστηκαν οι κάτωθι διακομιδές ασθενών:
Θα πρέπει να τονισθεί, ότι το μεγαλύτερο μέρος των Πλωτών Διακομιδών, αφορά σε περιστατικά για τα οποία δεν ήταν δυνατή η διάθεση εναερίων μέσων, κυρίως λόγω μειωμένης διαθεσιμότητας. Οι διακομιδές αυτές πραγματοποιήθηκαν με διάφορα μέσα (σκάφη του ΛΣ, εμπορικά πλοία, ακόμα και αλιευτικά, καΐκια, ή ιδιωτικά σκάφη) σε μεγαλύτερο χρόνο και τις περισσότερες φορές χωρίς τις πλέον κατάλληλες συνθήκες διακομιδής. Αν η διαθεσιμότητα των εναερίων μέσων ήταν η πρέπουσα, το σαφώς μεγαλύτερο μέρος τους θα ήταν δυνατό να εκτελεσθεί με αυτά, παρέχοντας ταχύτητα, άμεση απόκριση, ασφάλεια και καλύτερες υγειονομικές συνθήκες.
Επισημαίνεται, για να αναδειχθεί η συνεισφορά των εναερίων μέσων της δωρεάς Νιάρχου (αεροσκάφη Beechcraft και ελικόπτερα Trekker), ότι κατά το χρονικό διάστημα από 22 Νοεμβρίου 2021 έως 30 Ιανουαρίου 2023 εκτέλεσαν συνολικά 650 αποστολές. Ενώ στοδιάστημα Ιανουαρίου – Δεκεμβρίου 2023, εκτέλεσαν 686 αποστολές καλύπτοντας το 41,5% του συνόλου των αεροδιακομιδών. (Οι υπόλοιποι φορείς κάλυψαν αντίστοιχα ποσοστά ως εξής: Πολεμική Αεροπορία 40,3%, Στρατός Ξηράς & Πολεμικό Ναυτικό 15,9%, και Πυροσβεστικό Σώμα 2,3%).
Οργάνωση αεροδιακομιδών
Το ΕΚΑΒ για να ανταπεξέλθει στις αυξημένες απαιτήσεις της επικράτειας και με έμφαση στις νησιωτικές περιοχές, έχει θεσπίσει 4 «Βάσεις Υποστήριξης Αεροδιακομιδών» (ΒΥΑ). Κύρια είναι η 112 Πτέρυγα Μάχης, στην Αεροπορική Βάση Ελευσίνας. Εκεί βρίσκεται το Γραφείο Αεροδιακομιδών, σε κτίριο του ΕΚΑΒ, το οποίο λαμβάνει όλα τα σχετικά αιτήματα. Στο ίδιο κτίριο στεγάζεται και το Συντονιστικό Κέντρο Γραφείου Αεροδιακομιδών (ΣΚΓΑ) που στελεχώνεται από ιατρό και διοικητικούς σε 24ωρη βάση. Τα συγκεκριμένα στελέχη, διαχειρίζονται όλες τις κλήσεις που αιτούνται διακομιδές από αέρος ή θαλάσσης από όλη την επικράτεια με έμφαση ως αναμενόμενο, τα νησιά. Παράλληλα, σε αυτό τελούν εν 24ωρη υπηρεσία, οι ιατροί και διασώστες που εκτελούν τις αεροδιακομιδές από την 112ΠΜ. Οι υπόλοιπες 3 βάσεις, βρίσκονται στα αεροδρόμια του Ακτίου, της Σύρου και της Ρόδου.
Οι 4 ΒΥΑ με τα εκεί διατιθέμενα μέσα
Το έργο της εκτέλεσης των αεροδιακομιδών επ΄ωφελεία του ΕΚΑΒ, με παροχή των κατάλληλων πτητικών μέσων, έχουν αναλάβει οι Ένοπλες Δυνάμεις, με προεξάρχουσα την Πολεμική Αεροπορία. Συγκεκριμένα, με το ΦΕΚ 2758/ 18 Δεκεμβρίου 2015 (Κοινή Υπουργική απόφαση, Εσωτερικών, Εθνικής Άμυνας, Υγείας και Ναυτιλίας), όπου αναγράφεται: «Ανατίθεται στον Α/ΓΕΑ η οργάνωση της διάθεσης των μέσων, ο συντονισμός και η εκτέλεση του πτητικού έργου των αεροδιακομιδών υγείας επ’ ωφελεία ΕΚΑΒ. Το ανωτέρω έργο των αεροδιακομιδών να εκτελείται με πτητικά μέσα που ανήκουν στις Μονάδες υπό Επιχειρησιακή Διοίκηση ΓΕΕΘΑ και πτητικά μέσα του Αρχηγείου Λιμενικού Σώματος – Ελληνικής Ακτοφυλακής (Α/ΛΣ−ΕΛ.ΑΚΤ) και του Αρχηγείου Πυροσβεστικού Σώματος (Α/Π.Σ.), καθώς και τα πτητικά μέσα του Υπουργείου Υγείας».
Ως κύρια μέσα, τελούν σε 24ωρη ετοιμότητα (ημέρα και νύκτα) ένα αεροσκάφος Beechcraft και ένα ελικόπτερο Trekker, στην Ελευσίνα. Τα συγκεκριμένα αποτελούν δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, και είναι επί της ουσίας τα μόνα που διαθέτουν μόνιμα διαμορφωμένο υγειονομικό εσωτερικό και έχουν ως πρωτεύουσα αποστολή την εκτέλεση αεροδιακομιδών. Άλλα μέσα της ΠΑ που εκτελούν αεροδιακομιδές, τελούν εν υπηρεσία Αεροναυαγοσωστικού ως πρωτεύουσα αποστολή σε 24ωρη ετοιμότητα, στις βάσεις Ελευσίνας και Ρόδου (ελικόπτερα AS-332 Super Puma, ημέρα και νύκτα) και Ακτίου (Β-212 κατά τη διάρκεια της ημέρας).
Επιπρόσθετα κάποιες φορές χρησιμοποιούνται και ελικόπτερα AS-332 Super Puma από τα αεροδρόμια Χίου και Λήμνου τα οποία όμως θα πρέπει να μεταβούν σε κάποια ΒΥΑ για να συμπεριλάβουν στο πλήρωμά τους προσωπικό από το ΕΚΑΒ. Στην 112 ΠΜ, βρίσκεται σε ετοιμότητα αεροδιακομιδών ακόμα ένα αεροσκάφος (ως πρώτη επιλογή C-27 Spartan και δευτερευόντως C-130 Hercules). Κατά περίπτωση, δύναται να διατίθενται αεροσκάφη μεταφοράς υψηλών προσώπων (VIP) για μεταφορά μοσχευμάτων ή επαναπατρισμό υπό προϋποθέσεις, από το εξωτερικό.
Από πλευράς Στρατού Ξηράς, ελικόπτερο NH-90 ή Chinook, καλύπτει τη ΒΥΑ της Σύρου, ενώ ελικόπτερο Chinook βρίσκεται στη Ρόδο και συνδράμει (κατόπιν έγκρισης ΓΕΕΘΑ και όχι ως πρωτεύουσα αποστολή), όταν δεν δύναται να επιχειρήσει το εκεί ευρισκόμενο ελικόπτερο Super Puma.
Στη ΒΥΑ Ακτίου, όπως και στη ΒΥΑ Σύρου, όταν δεν υφίσταται διαθεσιμότητα από πλευράς ΠΑ (Β-212), ή ΣΞ (ΝΗ-90) αντίστοιχα και υπό προϋποθέσεις, δύναται να μετασταθμεύει κατά περίπτωση και μόνο σε μια εξ αυτών, ελικόπτερο Α-109. Καθώς όμως ο αριθμός των Α-109 ανέρχεται σε δυο, και με δεδομένες της απαιτήσεις συντήρησης, εκπαίδευσης αλλά και κάλυψης των απαιτήσεων της μητρικής ΒΥΑ (Ελευσίνα), οι δυνατότητες συνεισφοράς στην κάλυψη της μιας εκ των ανωτέρω ΒΥΑ, προς αντικατάσταση των εκεί εναερίων μέσων των Ενόπλων Δυνάμεων, είναι εξαιρετικά περιορισμένες.
Θέματα που επιδρούν αρνητικά στην εκτέλεση των αεροδιακομιδών
Αναφορικά με τα ανωτέρω διατιθέμενα μέσα, επισημαίνονται τα εξής κύρια προβλήματα:
Τα ελικόπτερα Α-109 Trekker, δεν επιχειρούν προς τα ελικοδρόμια της επικράτειας κατά τη διάρκεια της νύκτας, λόγω αδυναμίας του συγκεκριμένου τύπου. Συγκεκριμένα, δεν διαθέτουν αυτόματο πιλότο 4 αξόνων (4-axis auto pilot) και η ισχύς των κινητήρων δεν επιτρέπει απογειώσεις Κατηγορίας «Α» (Cat A take off), απαραίτητη προϋπόθεση για εκτέλεση νυχτερινών προσεγγίσεων σε ελικοδρόμια. Αποσκοπώντας στην επίλυση του προβλήματος, η ΠΑ προέβη σε διερευνητικές επαφές με την κατασκευάστρια εταιρεία, με σκοπό την πιθανή τροποποίηση του θαλάμου διακυβέρνησης (cockpit) του ελικοπτέρου, ώστε να είναι συμβατό με διόπτρες νυκτερινής όρασης (night vision goggles), ώστε να μπορεί να επιχειρεί με τη χρήση τους, εκτελώντας προσεγγίσεις με night vision instrument system (NVIS) κατά τη νύκτα. Από την εταιρεία, ελήφθη η πληροφόρηση ότι το συγκεκριμένο σύστημα δεν διατίθεται για τα ελικόπτερα A-109 Trekker.
Τα αεροσκάφη King Air 350 δεν επιχειρούν στα αεροδρόμια Μήλου, Καλύμνου, Λέρου, Αστυπάλαιας, Κάσου, Νάξου και Καστελόριζου, λόγω μικρού μήκους διαδρόμου και Σύρου όπου λόγω έργων έχει μικρύνει το διαθέσιμο μήκος του διαδρόμου. Επίσης, ο υφιστάμενος αριθμός των δυο αεροπλάνων, εκτιμάται ως οριακά επαρκής, λόγω του αυξημένου όγκου αεροδιακομιδών που εκτελούν, της επακόλουθης αυξημένης συντήρησης και των απαιτήσεων εκπαίδευσης νέων πληρωμάτων.
Από το θέρος 2023, η ΒΥΑ Σύρου καλύπτεται αποσπασματικά, λόγω αδυναμίας διάθεσης ελικοπτέρου του ΣΞ. Προς επιβοήθηση του ΕΚΑΒ, αξιοποιείται ένα εκ των δυο ελικοπτέρων Α-109, σε μη τακτική βάση, αναλόγως των απαιτήσεων της μητρικής Μονάδας (ΒΥΑ στην 112ΠΜ) και του προγραμματισμού συντήρησης. Επισημαίνεται ότι τα Ε/Π του ΣΞ δεν επιχειρούν βράδυ σε ελικοδρόμια.
Οι διαθεσιμότητες των εν ενεργεία Super Puma, καθώς και των Β-212 είναι εξαιρετικά χαμηλές, με συνέπεια να εκτελούνται οριακά, ή με καθυστέρηση κάποιες αεροδιακομιδές. Επίσης, διαφαίνεται σημαντικό πρόβλημα για τον Αύγουστο του 2024, καθώς αναμένεται και τα δυο ελικόπτερα Α-109 -τα οποία εκτελούν μεγάλο μέρος των αποστολών με συνέπεια να συμπληρώνουν πολλές ώρες πτήσης κάθε μέρα- να τεθούν εκτός ενεργείας για λόγους υποχρεωτικής συντήρησης (θα είναι ταυτόχρονα εκτός λειτουργίας).
Γενικά, η διαθεσιμότητα όλων των ανωτέρω μέσων των ΕΔ, αεροπλάνων και ελικοπτέρων (εκτός αυτών της δωρεάς ΙΣΝ), είναι χαμηλή στο σύνολο του στόλου τους. Δεν προβλέπεται ιδιαίτερη αύξηση διαθεσιμότητας στο άμεσο μέλλον και δεν υφίσταται σαφές χρονοδιάγραμμα, καθώς υπεισέρχονται αστάθμητοι παράγοντες (έκτακτες απαιτήσεις, βλάβες κτλ.). Εξαίρεση αποτελούν τα αεροσκάφη C-27, καθώς κατόπιν εστιασμένων ενεργειών από το ΓΕΑ, υπάρχει σημαντική αύξηση της διαθεσιμότητας τους εντός του 2024, γεγονός που αναμένεται να επιδράσει θετικά στην υποστήριξη των αεροδιακομιδών. Επίσης, ιδιαίτερα θετική είναι η εξέλιξη της αποστολής ελικοπτέρων Super Puma σε εγχώριο φορέα παροχής συντήρησης, ο οποίος διαθέτει την κατάλληλη τεχνογνωσία, εμπειρία και ικανότητα εκτέλεσης του συνόλου των επιθεωρήσεων και εργασιών συντήρησης (δωδεκαετείς και 500ωρες). Από την πρόσφατα διαμειφθείσα συμφωνία συνεργασίας, που διαφαίνεται ευοίωνη και επωφελής, προκύπτει ήδη σταδιακή και υπολογίσιμη αύξηση της διαθεσιμότητας των Super Puma, γεγονός που επιδρά ιδιαίτερα θετικά στην κάλυψη των απαιτήσεων του εθνικά ευαίσθητου χώρου της έρευνας – διάσωσης, αλλά και των αεροδιακομιδών.
Από πλευράς ΓΕΕΘΑ, υφίσταται συνεχής επιδίωξη για αύξηση διαθεσιμότητας όλων των εναερίων μέσων που υποστηρίζουν τις αεροδιακομιδές, στο πλαίσιο της γενικότερης αύξησης διαθεσιμότητας όλων των εναερίων μέσων του. Είναι παράλληλα σαφής η πρόθεση κάλυψης όλων των απαιτήσεων αεροδιακομιδών, τις οποίες δύνανται να εκτελέσουν τα μέσα του, στο πλαίσιο των υφιστάμενων δυνατοτήτων.
Παράλληλα, επισημαίνεται ότι στις 17 Απριλίου 2022, έληξε η σύμβαση (μέσω Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας) μίσθωσης αεροσκάφους Q-400 της Aegean. Αυτό κατά το χρονικό διάστημα από 22 Νοεμβρίου 2021, έως 30 Ιανουαρίου 2023 εκτέλεσε 79 αεροδιακομιδές, δηλαδή το 5,40% του συνόλου. Επίσης, τα διατιθέμενα μέσα από το ΠΣ (ελικόπτερα BK-117 και Super Puma), εκτελούν μικρό μέρος των αεροδιακομιδών (0,8% κατά το 2022 και 2,3% κατά το 2023), καθώς διατίθενται μόνο εκτός πυροσβεστικής περιόδου ενώ εμφανίζουν και αυτά χαμηλές διαθεσιμότητες.
Στις 12 Δεκ 2023, ψηφίστηκε ο Νόμος 5075 (ΦΕΚ A’ 206/12.12.2023 – Αναδιάρθρωση Πολιτικής Προστασίας – Εθνικός Μηχανισμός Εναέριας Διάσωσης και Αεροδιακομιδών και άλλες επείγουσες διατάξεις για την κρατική αρωγή). Ο συγκεκριμένος στα άρθρα 49 – 57, πραγματεύεται τα αντικείμενα Έρευνας – Διάσωσης σε ηπειρωτικό χώρο και Αεροδιακομιδών. Μέχρι σήμερα, δεν έχουν υλοποιηθεί τα διαλαμβανόμενα στα άρθρα του συγκεκριμένου Νόμου και εγείρονται σοβαρά ερωτηματικά και αμφιβολίες, με βάση και το σχεδιασμό θέσπισης έξι βάσεων, οι οποίες τοποθετούνται στον ηπειρωτικό κορμό της χώρας μας, αν τελικά θα είναι εφικτή και σε ποιο βαθμό η εκτέλεση αεροδιακομιδών από τα νησιά, κυρίως κατά τη διάρκεια της νύκτας, απαιτούμενο που αποτελεί και το μεγαλύτερο πρόβλημα στο συγκεκριμένο πεδίο επιχειρήσεων. Από τη διατύπωση των άρθρων, συνάγεται ότι οι επιχειρήσεις εναέριας διάσωσης και αεροδιακομιδών λαμβάνουν χώρα μόνο κατά τη διάρκεια της ημέρας (πρώτο-τελευταίο φως), ενώ θα εκτελούνται μόνο σε χερσαίο χώρο. Συναφώς φαίνεται ότι δεν θα υλοποιείται η εκτέλεση αεροδιακομιδών από τα νησιά.
Αεροδρόμια και ελικοδρόμια στην επικρατεία
Η Αρχή Πολιτικής Αεροπορίας (ΑΠΑ), έχει ως αρμοδιότητα την εποπτεία και την αδειοδότηση των πτητικών βάσεων (ελικοδρομίων, αεροδρομίων). Διενεργούνται βάση προγράμματος, επιθεωρήσεις στους χώρους (οικήματα, διάδρομοι, διαδικασίες, αεροβοηθήματα κτλ.) των αερολιμένων, καθώς και στα ελικοδρόμια, προκειμένου να διασφαλιστεί η καταλληλότητα χρήσης τους. Η πλειονότητα των αεροδρομίων, λειτουργεί καθόλη τη διάρκεια του 24ώρου. Οπότε, είναι δυνατή η αξιοποίησή τους από αεροπλάνα, εφόσον υφίστανται οι κατάλληλες διαδικασίες προσέγγισης κατά τη νύκτα. Εξαιρούνται συγκεκριμένα αεροδρόμια (Πάρου, Νάξου, Κάσου κ.α.) για τα οποία δεν υφίστανται διαδικασίες νυκτερινής προσέγγισης από αεροπλάνα. Αντίθετα, τα ελικόπτερα, λόγω των ιδιαιτέρων χαρακτηριστικών τους, δύνανται να επιχειρήσουν και κατά τη διάρκεια της νύκτας σε όλα τα αεροδρόμια, με κατάλληλη συνέγερση των Υπηρεσιών Εναερίου Κυκλοφορίας.
Παράλληλα, στη χώρα μας, βρίσκονται 44 αδειοδοτημένα δημοτικά ελικοδρόμια και 5 ελικοδρόμια νοσοκομείων. Είναι προφανές, ότι πρέπει να διασφαλίζεται η καταλληλότητα και η εύρυθμη και απρόσκοπτη λειτουργία τους, ώστε να εκτελούνται οι πτήσεις αεροδιακομιδών ημέρα και νύκτα (αλλά και κάθε άλλη πτήση επ΄ωφελεία του κοινωνικού συνόλου, ακόμα και τυχόν εμπορικές πτήσεις ελικοπτέρων). Όμως, υφίσταται δυσχέρεια και εγγενείς δυσκολίες, καθώς η αρμοδιότητα λειτουργίας και συντήρησης των ελικοδρομίων, έχει περιέλθει στους οικείους Δήμους. Τονίζεται ότι δεν υφίσταται ενιαίο συντονιστικό όργανο παρακολούθησης των εργασιών συντήρησής τους, σε πανεθνικό πλαίσιο. Πολλά εξ αυτών παρουσιάζουν σημαντικά προβλήματα και ελλείψεις, τα οποία καθιστούν την εκτέλεση αεροδιακομιδών κατά τη νύκτα δυσχερή, επικίνδυνη, ακόμα και αδύνατη.
Το γεγονός αυτό, έχει επισημανθεί από την ΠΑ προς την ΑΠΑ, καθώς τα Super Puma είναι αυτά που εκτελούν τις αεροδιακομιδές τη νύκτα προς τα ελικοδρόμια και αντιμετωπίζουν τις προαναφερθείσες δυσχέρειες. Προκειμένου να διασφαλιστεί η καταλληλότητα των δημοτικών ελικοδρομίων και των ελικοδρομίων νοσοκομείων, για τον καλύτερο συντονισμό του έργου των αεροδιακομιδών του ΕΚΑΒ, η ΑΠΑ πραγματοποιεί τακτικά επιθεωρήσεις στα ελικοδρόμια, βάσει συγκεκριμένου προγράμματος.
Για την αρτιότερη και αποτελεσματική αξιοποίηση όμως, των δημοτικών ελικοδρομίων, σε συνολικό πλαίσιο και όχι αποσπασματικά, η βέλτιστη λύση είναι η δημιουργία ενός φορέα (γραφείου) παρακολούθησης και συνολικής αντιμετώπισης των θεμάτων που προκύπτουν για την συνεχή και απρόσκοπτη λειτουργία τους, σε συνεργασία με την ΑΠΑ που εκτελεί τους ελέγχους και τους Δήμους που προβάλλουν αιτήματα. Το εν λόγω γραφείο, εκτιμάται ότι θα πρέπει να αποτελεί αρμοδιότητα του υπουργείου Εσωτερικών.
Ελικοδρόμια στα νοσοκομεία
Πρέπει να επισημάνουμε, ότι ιδιαίτερη κατηγορία ελικοδρομίων, αποτελούν αυτά των νοσοκομείων. Η σημασία τους είναι ιδιαίτερα μεγάλη, για την έγκαιρη και αποτελεσματική εκτέλεση των αεροδιακομιδών, καθώς η απρόσκοπτη λειτουργία τους μειώνει σημαντικά το χρόνο διακομιδής των ασθενών που αερομεταφέρονται. Η ύπαρξη και λειτουργία ελικοδρομίων σε νοσοκομεία μεγάλων πόλεων, αποτελεί ευρέως διαδομένη πρακτική σε πολλές χώρες της Ευρώπης αλλά και των ΗΠΑ.
Στη χώρα μας, υπάρχουν λειτουργικά ελικοδρόμια στα νοσοκομεία Ξάνθης, Αλεξανδρούπολης, Λάρισας, Χανίων και Ρόδου. Από αυτά, έχει επιθεωρηθεί και είναι εν ενεργεία μόνο αυτό της Ρόδου. Για τα υπόλοιπα εκκρεμεί επιθεώρηση από την ΑΠΑ. Παρατηρείται, ότι στο Λεκανοπέδιο Αττικής, καθώς και στη Θεσσαλονίκη, δεν λειτουργούν τα όποια ελικοδρόμια υπάρχουν. Κάποια εξ αυτών (πχ του 401 ΣΝ, που εξυπηρετούσε και το 251 ΓΝΑ), λειτουργούσαν στο παρελθόν. Αποτελεί παράδοξο για παράδειγμα, στο σύμπλεγμα των νοσοκομείων της Κατεχάκη – Μεσογείων παρόλο που υφίσταται διαθέσιμος χώρος, (Γεννηματά, Σωτηρία, 401 ΓΣΝ, 251 ΓΝΑ), από όπου εξυπηρετείται μεγάλο μέρος περιστατικών, να μην υπάρχει ελικοδρόμιο. Το ίδιο ισχύει και για τα μεγάλα νοσοκομεία της Θεσσαλονίκης (Παπαγεωργίου, ΑΧΕΠΑ, 424 ΣΝ κ.α.).
Επίσης, κομβικά νοσοκομεία της Αθήνας, όπως το ΚΑΤ, το Ασκληπιείο στη Βούλα, το Αττικόν, ακόμα και το Θριάσιο (αν και γειτνιάζει με το Αεροδρόμιο Ελευσίνας, οιαδήποτε μεταφορά ασθενούς καθυστερεί σημαντικά) δεν διαθέτουν ελικοδρόμια, με συνέπεια να υφίσταται σημαντική καθυστέρηση ολοκλήρωσης των αεροδιακομιδών. Καθώς τα ελικόπτερα που τις εκτελούν θα πρέπει να προσγειώνονται σε κοντινά αεροδρόμια (112ΠΜ, Ελευθέριος Βενιζέλος, Μακεδονία) και οι ασθενείς, αφού μεταβιβασθούν σε ασθενοφόρο, συχνά υπό άσχημες καιρικές συνθήκες (βροχή, άνεμος, μη επαρκής φωτισμός), να μεταφέρονται οδικώς.
Για την επίλυση του θέματος, από πλευράς υπουργείου Υγείας, εκτελούνται ήδη προκαταρκτικές ενέργειες, για την εξακρίβωση των προϋποθέσεων και απαιτήσεων από το ιατρικό προσωπικό, την ΑΠΑ αλλά και τους ιπταμένους που εκτελούν τις αεροδιακομιδές, ώστε να ληφθούν σύντομα οι κατάλληλες αποφάσεις που θα οδηγήσουν στην κατασκευή αδειοδοτημένων ελικοδρομίων αρχικά σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Επιπρόσθετα, από το ΓΕΕΘΑ εκτελούνται αντίστοιχες ενέργειες για ενεργοποίηση ελικοδρομίου κατόπιν αδειοδότησης σε χώρο πλησίον των Στρατιωτικών Νοσοκομείων (401 ΓΣΝ και 251 ΓΝΑ).
Επίλυση των προβλημάτων, ατενίζοντας το μέλλον
Για την ολιστική και οριστική επίλυση του συνόλου των προβλημάτων που παρουσιάσθηκαν στο άρθρο, το τπουργείο Υγείας, εξετάζει διάφορες λύσεις. Η πρώτη, προϊόν συγκεκριμένης ομάδας εργασίας, εστιάζει στη θεμελιώδη αρχή ότι το ΕΚΑΒ, θα πρέπει να εκτελεί τις αεροδιακομιδές σε νησιωτικό κυρίως χώρο, με εναέρια μέσα ιδιοκτησίας του και πληρώματα της ΠΑ (συμπεριλαμβανομένης της τεχνικής υποστήριξης). Θα πρέπει να δύναται να επιχειρεί μέρα και νύκτα και σε όλα τα νησιά, είτε έχουν αεροδρόμια είτε ελικοδρόμια.
Η βέλτιστη λύση, που θα του προσφέρει αυτονομία, αποτελεσματικότητα και ασφάλεια και θα προσδώσει δυνατότητα κάλυψης ολόκληρης της νησιωτικής επικράτειας καθόλη τη διάρκεια του 24ωρου με συνέπεια και ταχύτητα απόκρισης, διασφαλίζοντας τις απαιτήσεις του κοινωνικού συνόλου αλλά και της εθνικής μας πολιτικής, αλλά και η προσφορότερη με βάση οικονομοτεχνική μελέτη που ήδη έχει συνταχθεί, συνίσταται στα εξής:
Δημιουργία νέας Μοίρας της Πολεμικής Αεροπορίας, η οποία θα αναλάβει την εκτέλεση του συνόλου των αεροδιακομιδών. Στην εν λόγω Μοίρα, θα διατεθούν τα 2 αεροσκάφη Beechcraft King Air 350 και τα 2 ελικόπτερα A-109 Trekker της δωρεάς του ΙΣΝ, τα οποία εκτελούν μεγάλο μέρος των αεροδιακομιδών σήμερα.
Ενίσχυσή άμεσα με ένα ακόμα αεροπλάνο Beechcraft King Air 350C σε έκδοση “extended”.
Ακολούθως, ενίσχυση με 4 νέα ελικόπτερα μέσου βάρους τα οποία να δύνανται να επιχειρούν κατά τη διάρκεια της νύκτας σε όλα τα ελικοδρόμια των νησιών και σε άσχημες καιρικές συνθήκες.
Ενίσχυση με 2 αεροσκάφη μεγαλύτερων δυνατοτήτων από τα Beechcraft King Air 350 (προτείνεται η αξιοποίηση κάποιων αεροσκαφών C-27 της ΠΑ, τα οποία είναι εκτός ενεργείας και δύνανται να επανέλθουν σε πτήσιμη κατάσταση).
Ενεργοποίηση/κατασκευή αδειοδοτημένων ελικοδρομίων στα κύρια Νοσοκομεία σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και πιθανώς σε άλλες μεγάλες πόλεις.
Ως δεύτερη λύση, δύναται να εξετασθεί η αξιοποίηση ελικοπτέρων παρεχομένων από εταιρεία / εταιρείες του ιδιωτικού χώρου, πιστοποιημένες κατά EASA, που ήδη λειτουργούν και επιχειρούν σε χώρες της ΕΕ ή και σε άλλα κράτη στην υφήλιο, υπό μορφή outsourcing υπηρεσιών, με αυστηρές προϋποθέσεις οι οποίες είναι:
Εκτέλεση αεροδιακομιδών ήμερα και νύκτα, σε 24ωρη βάση, από κατάλληλα και πιστοποιημένα πληρώματα (κυβερνήτη – συγκυβερνήτη), σε όλα τα νησιά που διαθέτουν αδειοδοτημένα ελικοδρόμια ή αεροδρόμια στα οποία δεν προσγειώνονται αεροπλάνα κατά τη διάρκεια της νύκτας. Ένας τουλάχιστον εκ των μελών του πληρώματος θα πρέπει να ομιλεί ελληνικά για λόγους ασφαλείας πτήσεων.
Αξιοποίηση ελικοπτέρων κατά προτίμηση μέσου βάρους, ώστε να είναι δυνατή η μεταφορά δυο ασθενών επί φορείων και ενός καθήμενου τουλάχιστον.
Τήρηση των διαδικασιών προσέγγισης στα ελικοδρόμια, που ήδη χρησιμοποιούνται από την ΠΑ, οι οποίες έχουν αποδειχθεί ασφαλείς και αποτελεσματικές. Πριν τη επιχειρησιακή εκμετάλλευσή τους, θα διενεργηθούν πτήσεις επίδειξης/ελέγχου δυνατότητας τους ημέρα και νύκτα, με συμμετοχή προσωπικού της ΑΠΑ, της ΠΑ (ιπταμένων σε Super Puma και A-109) και γιατρών του ΕΚΑΒ.
Αξιοποίηση ιατρικού προσωπικού (ιπτάμενοι γιατροί – διασώστες) μόνο από το ΕΚΑΒ.
Εγκατάσταση των εναερίων αυτών μέσων στις ήδη υπάρχουσες ΒΥΑ του ΕΚΑΒ.
Οι δυο αυτές λύσεις, δύναται να λειτουργήσουν συνεργατικά και παράλληλα, καθώς οι ήδη μεγάλες απαιτήσεις εκτέλεσης αεροδιακομιδών, είναι πιθανό να αυξηθούν στο μέλλον.
Επίλογος
Το θέμα της απρόσκοπτης, αποτελεσματικής και ασφαλούς εκτέλεσης αεροδιακομιδών σε όλη την Ελληνική Επικράτεια, είναι κεφαλαιώδους σημασίας για την υποστήριξη των υπηρεσιών υγείας με άμεσο αντίκτυπο στην κοινωνική συνοχή, την καθημερινότητα και την ευημερία των πολιτών, αλλά και στην οικονομία της χώρας καθώς και στην εικόνα της σε διεθνές επίπεδο. Χρήζει άμεσης αντιμετώπισης και ολιστικού σχεδιασμού, με προοπτική τουλάχιστον 30 ετών, ώστε να επιτευχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα, με βάση τις σύγχρονες και διαρκώς αυξανόμενες απαιτήσεις, την αποτελεσματικότητα των εναερίων μέσων, την ασφάλεια των αποστολών αλλά και με τις βέλτιστες οικονομοτεχνικές προϋποθέσεις.
Θα πρέπει να είναι σαφές και κατανοητό, ότι η συγκεκριμένη πρώτη λύση που παρουσιάστηκε στο άρθρο, ως μόνιμη επίλυση του θέματος, απαιτεί χρόνο υλοποίησης τουλάχιστον 2-3 έτη. Η δεύτερη λύση, ως ταχύτερη προσέγγιση, αλλά και με προοπτική παράλληλης λειτουργίας σε βάθος χρόνου με την πρώτη, απαιτεί λήψη έγκαιρης απόφασης, ώστε να λάβουν χώρα οι αναγκαίες κατά νόμο ενέργειες (εκτέλεση διαγωνισμού, θέσπιση προϋποθέσεων, συγκεκριμενοποίηση απαιτήσεων / scope of work, έλεγχος καταλληλότητας υποψηφίων, ανάθεση έργου κ.α.).
Τονίζεται, ότι οποιεσδήποτε άλλες πρόσκαιρες ή ενδιάμεσες λύσεις, που κατά καιρούς παρουσιάζονται, θα επιφέρουν μεγάλες οικονομικές επιβαρύνσεις χωρίς να εγγυώνται το επιθυμητό αποτέλεσμα και χωρίς να είναι σαφής η ασφαλής εκτέλεση των αποστολών, μέρα και νύκτα, σε όλα τα σημεία της Επικράτειας και με άσχημες καιρικές συνθήκες.
Η εφαρμογή της εθνικής κοινωνικής πολιτικής, η διατήρηση της αξιοπιστίας της Χώρας μας στη διεθνή κοινότητα, αλλά κυρίως ανθρωπιστικοί λόγοι, επιβάλλουν την άμεση βελτίωση και εν τέλει τη συνολική ανοικοδόμηση του συστήματος των αεροδιακομιδών, προς υποστήριξη του συνολικού έργου του ΕΚΑΒ, επ΄ωφελεία του κοινωνικού συνόλου.
Πηγή: https://flight.com.gr
